Czuły - oschły, wielkoduszny - pamiętliwy, zaangażowany - zdystansowany, odważny - ostrożny, klerk bon vivant, nieśmiały - awanturnik, uczeń - mistrz, esteta wrażliwy na brzydotę, podróżnik potrzebujący stałego miejsca powrotów, hojny - chciwy, empatyczny - egoistyczny, stały - zmienny Dwubiegunowy. Niespokojny. Poszukujący. Zbigniew Herbert.
Wspominają go w tej książce członkowie rodziny, przyjaciele z młodości, koledzy ze studiów, kochane kobiety, pisarze, malarze, tłumacze, wydawcy, redaktorzy, dziennikarze, aktorzy, "wyznawcy", uczniowie. Ambiwalencja wpisana jest także w ich opowieści o Herbercie. Mówią o nim i o jego twórczości, spotkaniach i listach, dzieciństwie i starości, miłości i wrogości, radości i cierpieniu, realiach PRL-u i wyjazdach na Zachód, niepokoju intelektualnym i niepokoju życia, środowisku literackim i wielkiej Historii. O wierności w ciągłej zmianie. Wierności ideom, ludziom, miejscom, dziełom sztuki, sobie samemu.
Autor Pana Cogito pisał w liście do Barańczaka: "Jestem zdania, że moje życie było przeciętne, zbyt przeciętne, jak na moje doświadczone pokolenie". Czy rzeczywiście?
Trudne, bardzo trudne życie i jarząca się jasność poezji, ten kontrast był uderzający.
Adam Zagajewski
Anna Romaniuk (ur. 1980 r.) historyk literatury. Kierownik Zakładu Rękopisów BN. Autorka książki "Drobina białka". Motywy roślinne i zwierzęce w liryce Haliny Poświatowskiej (2004). Opracowała Jarosława Iwaszkiewicza Listy do córek (2010) oraz tomy "Dusza czyśćcowa", Wspomnienia o Stanisławie Grochowiaku (2010) i Obecność. Wspomnienia o Czesławie Miłoszu (2012).
